„ჩვენი საკუთარი კეთილდღეობა ჩვენის მეზობლის კეთილდღეობაზეა დამყარებული; მეზობლის უბედურებაზე ჩვენი ბედნიერება ვერ დაფუძნდება, ვერ აშენდება“ (ივერია 1886 წელი) – ილია ჭავჭავაძის ეს სიტყვები უძღვის წინასიტყვაობას, რომელიც ახლად გამოცემულ ქართულ-ოსური და ოსურ-ქართული პოეზიის ანთოლოგიას ერთვის.  გამოცემები ქართველ და ოს ხალხთა შორის ნდობის აღდგენას და კონფლიქტით გამიჯნული საზოგადოების დაახლოებას ისახავს მიზნად.

2 ნოემბერს საქართველოს მწერალთა სახლში ლიტერატურული პროექტის საჯარო წარდგენა  გაიმართა. პროექტს, რომელიც ქართულ-ოსურ ურთიერთობათა სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის ჩართულობით ქართველ და ოს ენათმეცნიერთა, მთარგმნელთა და ფილოლოგთა თანამშრომლობის ფარგლებში განხორციელდა, არასამთავრობო ორგანიზაცია „კავკასიური მოზაიკა“ ხელმძღვანელობდა. პროექტი განხორციელდა გაერთიანებული სამეფოსა და  გაეროს განვითარების პროგრამის (UNDP) ხელშეწყობით.

ქართველმა და ოსმა მკვლევრებმა მკითხველს უმნიშვნელოვანესი ლიტერატურული პროექტი შესთავაზეს – გამოცემათა ნაკრები, რომელშიც თავმოყრილია ქართული და ოსური პოეზიის ანთოლოგიები, ბავშვებისთვის განკუთვნილი ქართულ-ოსური და ოსურ-ქართული ილუსტრირებული ლექსიკონები და მეცნიერული მონოგრაფია კავკასიურ ფოლკლორში ქალის როლის შესახებ.

პოეზიის ანთოლოგიებში შესულია ნიკოლოზ ბარათაშვილის, კოსტა ხეთაგუროვისა და სხვა ავტორების ლექსების, კავკასიური ეპოსისა და ულამაზესი ფოლკლორის 380 თარგმანი, ხოლო ილუსტრირებული ლექსიკონები შეიცავს 300-მდე სიტყვას, რომელიც ენის შესწავლის საფუძველს წარმოადგენს.

ღონისძიებაზე შეკრებილ სტუმრებს სიტყვით მიმართა ბრიტანეთის ელჩმა საქართველოში მარკ კლეიტონმა. მან ოსურ-ქართულ და ქართულ-ოსურ  თარგმანებს ხალხთა შორის ნდობის აღდგენის კარგი შესაძლებლობა უწოდა:  „გაერთიანებული სამეფო სიამაყით უჭერს მხარს კავკასიის მდიდარი ლიტერატურული მემკვიდრეობის შესწავლასა და ახალგაზრდა თაობისთვის გაცნობას, რასაც ქართველი და ოსი მკვლევრები ერთობლივად ახორციელებენ. ჩემთვის ეს პროგრამა  განსაკუთრებით სამი მიმართულებითაა მნიშვნელოვანი. ესენია ადამიანებს შორის ნდობის აღდგენა და საგანმანათლებლო და გენდერული კომპონენტები. ვფიქრობ, მნიშვნელოვანი ლიტერატურა მომზადდა. ამ გამოცემებით  ქართველ ახალგაზრდებს ექნებათ შესაძლებლობა – გაეცნონ ოს მწერალთა შემოქმედებას საკუთარ ენაზე, ხოლო ოსი ახალგაზრდობა შეიმეცნებს ქართულ მწერლობას და პოეზიას.  ეს კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს ამ ღონისძიების მნიშვნელობას“, –  განაცხადა ბრიტანეთის ელჩმა მარკ კლეიტონმა.

UNDP-ის მუდმივმა წარმომადგენელმა საქართველოში ნიკ ბერესფორდმა თავის გამოსვლაში აღნიშნა ის ფასდაუდებელი სამუშაო, რომელიც, გაეროს განვითარების პროგრამის პროექტს COBERM-ის ფარგლებში, ერთობლივად გასწიეს ბრიტანეთის საელჩომ და გაეროს მუდმივმა წარმომადგენლობამ. „ამ პროექტის ფარგლებში გაკეთდა თარგმანები, ლექსიკონები და დაიდგა თეატრალური წარმოდგენები. მადლობა ქალბატონ ნაირა ბეპიევს და ყველა მკვლევარს, რომლებმაც პროექტის განხორციელებაში მიიღეს მონაწილეობა. განსაკუთრებით გამოვყოფ ახალგაზრდა მკვლევრებს. ენის, ლიტერატურისა და პოეზიის მეშვეობით ჩვენს მდიდარ და მრავალფეროვან მემკვიდრეობას ვეცნობით. UNDP მოხარულია, დიდი ბრიტანეთის მთავრობასთან ერთად მხარი დაუჭიროს მეცნიერთა და მკვლევართა თანამშრომლობას, რომელიც ქართული და ოსური კულტურული საგანძურის შესწავლასა და პოპულარიზაციას ემსახურება. შთამბეჭდავია, რომ შევძელით  მნიშვნელოვან ღონისძიებაზე დასწრება, რომელიც მიმართულია ქართველ და ოს ადამიანთა შორის ურთიერთობის გაუმჯობესებისკენ.

ეს არაჩვეულებრივი ნაწარმოებები და საგანძური, ერთი მხრივ, ხაზს უსვამს ჩვენს განსხვავებულობას და მრავალფეროვნებას, ხოლო, მეორე მხრივ, გვაერთიანებს. ეს გამოცემები უნდა წაიკითხონ ახალგაზრდებმა, ამ წიგნებმა უნდა  შეცვალონ მათი დამოკიდებულებები“, – აღნიშნა ნიკ ბერესფორდმა.

ნაირა ბეპიევი: კულტურისა და განათლების გზით მშვიდობის მშენებლობის გზა

„კავკასიური მოზაიკის“ წარმომადგენლებმა ნინო პოპიაშვილმა  და ნაირა ბეპიევმა ისაუბრეს ქართველ და ოს მეცნიერთა თანამშრომლობის შესახებ.

ნაირა ბეპიევმა მადლობა გადაუხადა ბრიტანეთის საელჩოს და გაეროს მუდმივ წარმომადგენლობას საქართველოში. მანვე აღნიშნა იმ ადამიანების თანადგომა, რომლებმაც ენერგია და ძალისხმევა არ დაიშურეს ქართული და ოსური საგანძურის კვალიფიციური და აკადემიური  გამოცემისათვის. „ეს პროექტი არ არის შემთხვევით წამოყენებული იდეის შედეგი. ეს არის ჩვენ მიერ ნაპოვნი ნიშა – რომელსაც ჰქვია ,,სიტყვის ძალა“ და რომელიც არის კულტურისა და განათლების გზით მშვიდობის მშენებლობის გზა. ჩვენ იმთავითვე დიდი კავშირები დავამყარეთ ოს ინტელიგენციასთან და ეს გამოცემები იმ ადამიანების ღვაწლიცაა, ვინც ახლა აქ არ არიან, მაგრამ იციან პროექტის შესახებ“, – განაცხადა ნაირა ბეპიევმა და დაწვრილებით მიმოიხილა გამოცემების შინაარსი.

აღინიშნა, რომ ქართული პოეზიის ანთოლოგიაში გამოქვეყნებული ხალხური ლექსები პირველად ითარგმნა, ასევე პირველად მიეცა ოს მკითხველს შესაძლებლობა – მშობლიურ ენაზე წაიკითხოს ბორენა დედოფლის „იამბიკო“, რომელიც პირველი რითმიანი ჰაგიოგრაფიული ძეგლია. ამ ანთოლოგიაში ბევრი ისეთი ნაწარმოები შევიდა, რომელთა მშობლიურ ენებზე გაცნობის შესაძლებლობა აქამდე არც ქართველ და არც ოს მკითხველს არ ჰქონია.  „ეს წიგნები – „ქართული პოეზიის ანთოლოგია“ ოსურ ენაზე და „ოსური პოეზიის ანთოლოგია“ ქართულ ენაზე უნდა გახდეს ურთიერთობათა მოწესრიგებაში გონივრული, წრფელი გულით გაკეთებილი საქმის მაგალითი“, – აღნიშნა ნაირა ბეპიევმა.

ღონისძიებაზე მსახიობებმა ლილი ხურითიმ  და  თინათინ კობალაძემ ქართულ და ოსურ ენებზე წაიკითხეს „ვეფხისტყაოსნის“ რამდენიმე სტროფი და იამბიკოს რითმით დაწერილი ლექსი, რომლის ავტორად მე-11 საუკუნის საქართველოს  დედოფალი, ბაგრატ  IV-ის  მეუღლე, ოსთა მეფის ასული ბორენა მიიჩნევა.

ინფორმაციისთვის:  ქართველი და ოსი მკვლევრების ერთობლივი მუშაობის შედეგად გამოიცა უძველესი კავკასიური მითების „ნართების თქმულებების“ ქართული თარგმანი, გაგრძელდა ქართულ-ოსური და ოსურ-ქართული განმარტებითი ლექსიკონების შედგენა, რომლებიც 22 000-ზე მეტ სიტყვას მოიცავს. ასევე გამოიცა ქართულ-ოსური ურთიერთობის ენციკლოპედია და გაიმართა რამდენიმე თეატრალიზებული წარმოდგენა ქართულ და ოსურ ენებზე.