6 თებერვალს, საიუბილეო კვირეულის ფარგლებში, თსუ-ს ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტზე კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ღონისძიება გაიმართა – პროფესორ-მასწავლებლებმა სამეცნიერო კონფერენციის ფორმატში საკუთარი ნაშრომები წარადგინეს. კონფერენციაზე იმუშავა ოთხმა სექციამ: საქართველოს ისტორია, მსოფლიო ისტორია; კულტურის კვლევები; ფოლკლორი, ქართული ლიტერატურა, თარგმანმცოდნეობა; ფილოლოგია, ქართველური ენათმეცნიერება, რომელზეც   34-მა მკვლევარმა უახლესი მიგნებები გააცნეს საზოგადოებას.

კონფერენცია გახსნა ფაკულტეტის დეკანმა, პროფესორმა ნანა გაფრინდაშვილმა, რომელმაც აღნიშნა, რომ უნივერსიტეტის 105 წლის იუბილე მნიშვნელოვანი თარიღია არა მხოლოდ  ჩვენი ქვეყნისთვის, არამედ მთლიანად რეგიონისთვის. მისი თქმით, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი  დღემდე ასრულებს მისიას, რომელიც მისმა დამფუძნებლებმა დააკისრეს და რომლის მიხედვითაც მას უნდა განესაზღვრა ჩვენი ქვეყნის განათლებისა და მეცნიერების დონე, ხარისხი და მიმართულება. „სრულიად ლოგიკურია, რომ საიუბილეო დღეები ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის ღონისძიებებით დაიწყო, რადგან თსუ-ს ისტორიაც ამ ფაკულტეტის ისტორიით – სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტის გახსნით იწყება. ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტი, რომელიც ამ ფორმით 2005 წელს ჩამოყალიბდა, დღემდე ინარჩუნებს ქვეყნის უმნიშვნელოვანესი სამეცნიერო და სასწავლო კერის სტატუსს – არცერთ უნივერსიტეტში არ არის იმდენი პროფილი, იმდენი დარგი განვითარებული, რამდენიც –  ჩვენთან. მხოლოდ იმის გახსენება, რომ ფაკულტეტზე არსებობს  75 საგანმანათლებლო, 4  მაინორ და ერთი ქართულ ენაში მომზადების პროგრამა, უკვე მეტყველებს ამ ფაკულტეტის ადგილზე, როლსა და მნიშვნელობაზე. ამასთან, ფაკულტეტზე არასოდეს დამდგარა რომელიმე პროგრამის დახურვის საკითხი, მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი ფინანსურად არ არის მომგებიანი. ფაკულტეტი და უნივერსიტეტი ამ პროგრამების განხორციელებას არ უყურებს როგორც ბიზნესს და სწორედ ეს არის პასუხისმგებლობა სხვადასხვა სამეცნიერო მიმართულების, განსაკუთრებით კი ქართველოლოგიის, კავკასიოლოგიისა და საქართველოს ისტორიის, როგორც დარგების განვითარებისადმი“, – თქვა მან.

კონფერენციის გახსნის სხდომაზე მონაწილეებს წარუდგინეს  ამავე ფაკულტეტის პროფესორის, ცნობილი ქართველი რეჟისორის, მერაბ კოკოჩაშვილის ფილმი „ივანე ჯავახიშვილი“.

* * *

საქართველოს და მსოფლიო ისტორიის სექციის სხდომას თავმჯდომარეობდა ასოცირებული პროფესორი ნიკოლოზ ჯავახიშვილი. წარმოდგენილ მოხსენებათა შორის იყო საინტერესო სამეცნიერო კვლევები XIX საუკუნის ცენტრალური კავკასიის ტერიტორიულ-ადმინისტრაციული მოწყობის პრინციპების (სარდიონ ზედელაშვილი), რუსეთის ისტორიული რეტროსპექტივისა და თანამედროვეობის (მამუკა მჭედლიძე), გიორგი  V ბრწყინვალის ტიტულატურის (მიხეილ ბახტაძე) თაობაზე, ასევე ვატიკანის პოზიციის შესახებ მეორე მსოფლიო ომის გარდამტეხ პერიოდში (ია ხუბაშვილი), რუდოლფო ანაიას მწერლობისა (მიხეილ ბარნოვი) და ბერტრადონ დე ლა ბროკიერის, როგორც XV საუკუნის ჯვაროსნული ლაშქრობის პროპაგანდის და კურიერის შესახებ (თეა ქარჩავა); სექციის მონაწილეებმა მოისმინეს მოხსენება კლერმონის  საეკლესიო კრების მნიშვნელობის თაობაზე (თეა გოგოლიშვილი);

საგულისხმოა, რომ ამავე სექციაზე წარმოდგენილ მოხსენებათა შორის უნივერსიტეტის ისტორიული წარსულის საინტერესო ფურცლებიც გადაიშალა.

ასოცირებული პროფესორის ნიკოლოზ ჯავახიშვილის მოხსენებაში „საქველმოქმედო ლატარია ქართული უნივერსიტეტის მხარდასაჭერად (1917-1919 წლები)“ აღნიშნულია, რომ ქართული უნივერსიტეტის დაარსებას წინ ფართო მასშტაბის საქველმოქმედო აქცია უძღოდა. მის ფარგლებში გათამაშდა პირველი ეროვნული ლატარია, რომლის მიზანსაც უნივერსიტეტისა და თეატრის ფინანსური მხარდაჭერა წარმოადგენდა. ლატარიის გამართვის იდეა საქართველოში 1917 წლის ზაფხულში გაჩნდა. ლატარიის საბჭოს თავმჯდომარედ აირჩიეს ივანე ჯავახიშვილი, რომელიც იმხანად ახალი ჩამოსული იყო პეტროგრადის უნივერსიტეტიდან, ხოლო მმართველობის თავმჯდომარედ – გიორგი ლასხიშვილი (სოციალისტ-ფედერალისტი). როგორც ნაშრომშია მითითებული, 29 ნოემბერს ამიერკავკასიის კომისარიატმა საინიციატივო კომიტეტს ნება დართო – გამოეშვა 5 მილიონი მანეთის ლატარიის ბილეთები. შემოსული თანხიდან ნახევარი მილიონი უნდა დახარჯულიყო მოგებაზე, შემოსავლის ნახევარი გადასცემოდა საინიციატივო კომიტეტს, რომელიც უნივერსიტეტის დაფუძნებას გეგმავდა, მეორე ნახევარი უნდა მოხმარებოდა თეატრის შენობის აგებას, 5% – მსახიობთა კავშირს. „1919 წლის 1 ნოემბერს ლატარიის გათამაშება თბილისის სახელმწიფო თეატრში შედგა. გათამაშდა 200.000 ბილეთი. სალაროში ჩაირიცხა 2.268.793 მანეთი. გამარჯვებულნი გამოვლინდნენ ჟურნალ „ნაკადულის“ ინიციატივით შერჩეული ბავშვების მეშვეობით. შემოსული თანხების მიზნობრივად გადანაწილების შემდეგ, კომისიამ დაიწყო მზადება მორიგი ლატარიის გათამაშებისათვის. შემოსავლიდან უნივერსიტეტს გადაეცა 1.077.677 მანეთი“, – ნათქვამია ნაშრომის რეზიუმეში.

დიდი ინტერესი გამოიწვია მიხეილ ქართველიშვილის მოხსენებამ: „მებრძოლ უღმერთოთა კავშირი და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი“. მასში გაანალიზებულია, თუ როგორ მოქმედებდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში საბჭოთა ათეისტური პოლიტიკის ფლაგმანი ორგანიზაცია – მებრძოლ უღმერთოთა კავშირი, რა მეთოდები ჰქონდა ორგანიზაციას შემუშავებული სტუდენტთა შორის აგიტაცია-პროპაგანდისათვის. ნაშრომი ეყრდნობა საქართველოს ეროვნული არქივის უახლესი ისტორიის არქივში არსებული თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტისა და მებრძოლ უღმერთოთა კავშირის ფონდებში დაცულ დოკუმენტებს, ასევე გაზეთს „მებრძოლი უღმერთო“ და უნივერსიტეტის პერიოდულ გამოცემებს: „პროლეტარულ სტუდენტთა ხმა“ და „ბოლშევიკური კადრებისათვის“. მკვლევარი ასკვნის, რომ „თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში მებრძოლ უღმერთოთა კავშირი აგიტაცია-პროპაგანდის მრავალგვარ საშუალებას იყენებდა. იგეგმებოდა საჯარო ლექციები, კონფერენციები, გასვლითი საღამოები. მიუხედავად იმისა, რომ ათეისტური პოლიტიკა ქვეყნის მასშტაბით ერთიანად მასობრივი იყო, შეიძლება ითქვას, რომ ანტირელიგიური მუშაობა უნივერსიტეტში იმ დონეს ვერ აღწევდა, რისი სურვილიც ხელისუფლებას ჰქონდა. სრულიად აშკარაა ისიც, რომ მათ მიერ გავრცელებული პროპაგანდა ნაკლებად მუშაობდა სტუდენტებზე, შედარებით ნაკლები იყო პროფესურის ჩართულობაც.“      

* * *

კულტურის კვლევების სექციას ხელმძღვანელობდა პროფესორი ნინო ჩიქოვანი, რომელმაც წარადგინა თემა: „კულტურული ნიმუშის ძიებაში: 1991-1992 წლების სამოქალაქო დაპირისპირების მეხსიერება საქართველოში“. მონაწილეებმა ასევე მოისმინეს მოხსენებები თემებზე: „რაც მაგონდება და როგორც მაგონდება“ – ტრავმული წარსული მემუარულ ტექსტებში“ (ივანე წერეთელი);  „კოლექტიური ტრავმის კონსტრუირების კულტურული მექანიზმები საქართველოში 1980-1990-იანი წლების სტიქიური უბედურებების მაგალითზე“ (ქეთევან კაკიტელაშვილი);

თანამედროვეობასთან კავშირში განსაკუთრებული ინტერესი გამოიწვია მოხსენებამ „საქართველო და ევროპა: იდენტობის დისკურსი ნაციონალიზმის ეპოქაში“ (ირაკლი ჩხაიძე). ნაშრომში განხილულია დასავლური ინტელექტუალური და პოლიტიკური დისკურსი ნაციონალიზმის ეპოქის საქართველოსა და საბჭოთა პერიოდის საწყის ეტაპზე, როდესაც ჯერ კიდევ გრძელდებოდა დებატები საქართველოს კულტურული და პოლიტიკური ორიენტაციის გარშემო. „დასავლეთის წინააღმდეგობრივი აღქმა სწორედ ამ ეპოქაში იღებს სათავეს. დღემდე ცოცხალია დასავლური სამყაროს აღქმის ის პარადიგმები, რომლებიც მე-20 საუკუნის დასაწყისში შეიქმნა. 1910-1920-იან წლებში საქართველოს კულტურულ იდენტობასთან დაკავშირებით გამართული დისკუსია გვიჩვენებს დასავლეთისადმი არაერთგვაროვან დამოკიდებულებას. პროევროპულმა პოლიტიკურმა კონტექსტმა დასავლური დისკურსის დომინანტურობა განაპირობა, რომელიც მწვავედ გააკრიტიკა ინტელექტუალური ელიტის ნაწილმა. შეიქმნა დასავლური სამყაროს წინააღმდეგობრივი აღქმის ერთგვარი ჩარჩო, რომლის ფარგლებშიც წარიმართა პროცესები უკვე 1980-იანი წლებიდან. ამ პერიოდში გამართული დებატები, რომელიც, ძირითადად, აკადემიურ სივრცეში მიმდინარეობდა, ირეკლავს საუკუნის დასაწყისის დისკუსიის პათოსს. შემდგომში, დამოუკიდებლობის საწყის ეტაპზე, აღნიშნული წინააღმდეგობრიობა პოლიტიკის ნაწილად იქცა და დღემდე მნიშვნელოვან როლს თამაშობს იდენტობის კონფლიქტური დისკურსების ჩამოყალიბებაში“, – ნათქვამია ნაშრომის რეზიუმეში.

* * *

სექციას „ფოლკლორი, ქართული ლიტერატურა, თარგმანმცოდნეობა“ – გაუძღვა ასოცირებული პროფესორი ნესტან სულავა. სექციაზე გამოტანილი მოხსენებები ეხებოდა  ლიტერატურული კვლევების საინტერესო ასპექტებს, როგორიცაა: „პიეტრო დელა ვალე წმ. ქეთევან წამებულის მისიის შესახებ და თეიმურაზ პირველის „წამება ქეთევან დედოფლისა“ (ნესტან სულავა); „პარიზული ხელნაწერის (Georg. 5) სტრუქტურა და ქრონოლოგია“ (ლელა ხაჩიძე); უცნობი ავტორის „ევსტათი მცხეთელის მარტვილობისა“ და იოანე საბანისძის „აბო თბილელის წამების“ გერმანული თარგმანები“ (ნინო პოპიაშვილი); „რუსობისაგან მოტანილი საქმე“ – ლადო კოტეტიშვილის მოთხრობა „გველტუჩა“ (თამარ შარაბიძე); სიმბოლისტური სახისმეტყველების დუალისტური ბინარები /ევროპულ-ქართული პარალელები/“ (თამარ პაიჭაძე); იდრის ბაზორკინის რომანის „საუკუნეთა ბურუსიდან“ კულტურულ-ისტორიული კონტექსტი“ (ხვთისო მამისიმედიშვილი); „ეროვნული იდენტობის საკითხის აქტუალურობა ვასილ მახნოს უახლეს ლექსებში“ (სოფიო ჩხატარაშვილი); „პავლო ტიჩინა: კლარნეტიდან პარტიამდე“ (ნინო ნასყიდაშვილი); „ტრადიციის გაგრძელებაცა და ჩამოყალიბებაც: უახლესი ქართველოლოგიური ნაშრომი თანამედროვე უკრაინულ ლიტერატურათმცოდნეობაში“ (ივანე მჭედელაძე); „ვაჟად გადაცმული ქალები – ქართული ზღაპრის პერსონაჟები  და კინოგმირები“ (ელენე გოგიაშვილი).

უნივერსიტეტის დაარსებიდან 105 წლისთავს ეხმიანება რუსუდან ნიშნიანიძის მოხსენება „პირველი რექტორი – პეტრე მელიქიშვილი“, რომელშიც კიდევ ერთხელ იქნა წარმოდგენილი პეტრე მელიქიშვილის ღვაწლი, სტრუქტურირდა მისი ცხოვრების გამორჩეული ეპიზოდები, რომლის შესახებაც ავტორმა ქართული ემიგრანტული მწერლობის ჟურნალ-გაზეთების ფურცლებზე ამოიკითხა. „1928 წელი. 19 თებერვალი. პარიზი. ჟუფრუას გაჩირაღდნებული დარბაზი სტუმრებს ვეღარ იტევდა. აქ იყო ბევრი ქართველი, ოდნავ ნაკლები ფრანგი, პოლიტიკოსები და პრესის წარმომადგენელნი. სხვა ემიგრანტებიც: აზერბაიჯანის, სომხეთის, ჩრდილო კავკასიის და უკრაინის ყოფილი მკვიდრნი. საზოგადოება თბილისის უნივერსიტეტის დაარსების 10 წლისთავს აღნიშნავდა. მიღება საქართველოს ელჩმა, აკაკი ჩხენკელმა გახსნა“… ასე იწყებს ავტორი ნაშრომის შესავალ ნაწილს და მერე ემიგრანტული დოკუმენტური პროზის ფურცლების მიხედვით არაერთ საინტერესო ისტორიას ეხება. მათ შორის იყო  თბილისის უნივერსიტეტის დაარსება, „რაზეც წლების განმავლობაში იწერებოდა. ეს არ იყო წარსულზე მიჯაჭვულობა, ეს სწორედაც მომავლის განცდა გახლდათ. იმედი, რომ საქართველოში ,,სხვა“ თაობა გაიზრდებოდა. ამ უნივერსიტეტში განათლებამიღებულს პასუხისმგებლობის ,,სხვა“ განცდა ექნებოდა“, – წერს ნაშრომში რუსუდან ნიშნიანიძე.

* * *

სექციაზე, რომელსაც პროფესორი რამაზ ქურდაძე ხელმძღვანელობდა, მეცნიერებმა არაერთი კვლევა წარმოადგინეს, რომელშიც განხილული იყო ფილოლოგიისა და ქართველური ენათმეცნიერების საკითხები, როგორიცაა: „ქვეწყობილი წინადადების რომელ ნაწილს უნდა მივაკუთვნოთ მიმართვა?“ (რამაზ ქურდაძე);  „ქაჯები და მათი მხატვრული ინტერპრეტაციის საკითხი „ვეფხისტყაოსანში“ (ინგა სანიკიძე); „ბარბარე ჯორჯაძის კულინარიული მეტროლოგია“ (სალომე ომიაძე); „პოლივალენტური ნანოსინტაქსი იბერიულ-კავკასიურ ენებში და ირიბ-ობიექტური უღვლილების მოდელები – S2O3 ქართულში“ (ცირა ბარამიძე); „მოდალური ნაწილაკების შესახებ ქართულ სამეტყველო ეტიკეტში“ (რუსუდან ზექალაშვილი); „ეროვნული ტერმინთბანკი და ტერმინოლოგიური პოლიტიკის საკითხები საქართველოში“ (ლია ქაროსანიძე); „III ჯგუფის განუსაზღვრელობით ნაცვალსახელთა ჰიპოტაქსური აგებულებისა და ფუნქციური დანიშნულების საკითხი მეგრულში (ქართულ-მეგრული შედარებითი ანალიზი)“ (მაია ლომია); „სულხან-საბა ორბელიანის ლექსიკოგრაფიულ-მეთოდოლოგიური არჩევანის გამო (რწმენისა და ცოდნის გაერთიანების წესი)“ (მედეა ღლონტი); „ქართულ ტერმინთბანკში ტექნიკური ტერმინოლოგიის რედაქციის თავისებურებანი“ (ლინდა გიორგაძე; მანანა ერქომაიშვილი); „მეტაფორის ევოლუცია არისტოტელედან დღემდე“ (რუსუდან დოლიძე; სოფიო თოთიბაძე); „ვრცელი ქართულ-ინგლისური თემატური ლექსიკონის თაობაზე“ (მანანა რუსიეშვილი).

ამით კონფერენციამ მუშაობა დაასრულა, თუმცა საორგანიზაციო კომიტეტს კონფერენციის მომავალი უკვე გარკვეული აქვს – ის ერთჯერადი არ იქნება: „კონფერენცია, რომელშიც მონაწილეობდნენ თსუ-ს ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის პროფესორ-მასწავლებლები, ამ წელს პირველად დაიგეგმა, მაგრამ უნივერსიტეტის დაარსების საკითხი იმდენად მნიშვნელოვანია  ჩვენი ქვეყნისა და მთლიანად რეგიონისთვის, ვფიქრობთ, ის ყოველწლიური გავხადოთ“, – გვითხრა საორგანიზაციო კომიტეტის წევრმა, ასოცირებულმა პროფესორმა ნინო პოპიაშვილმა.