თა­მარ და­დი­ანი

აშშ-ს მი­ერ სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბის აღი­არ­ებ­ის ის­ტო­რია და სა­ინ­ტე­რე­სო დო­კუ­მენ­ტუ­რი ფაქ­ტე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­სა და ამ­ერ­იკ­ის დიპ­ლო­მა­ტი­ური ურ­თი­ერ­თო­ბის პირ­ვე­ლი ნა­ბი­ჯე­ბის ჭრილ­ში — სწო­რედ ამ ინ­ფორ­მა­ცი­ას მო­იც­ავ­და ვრცლად პრო­ფე­სორ რუ­სუ­დან და­უშ­ვი­ლის მოხ­სე­ნე­ბა, რო­მე­ლიც მან ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის 23-ე ყო­ველ­წლი­ური სა­ერ­თა­შო­რი­სო კონ­ფე­რენ­ცი­აზე წარ­მო­ად­გი­ნა. კონ­ფე­რენ­ცია სა­ქარ­თვე­ლო­სა და ამ­ერ­იკ­ის შე­ერ­თე­ბულ შტა­ტებს შო­რის დიპ­ლო­მა­ტი­ური ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის დამ­ყა­რე­ბის 30-ე წლის­თავს მი­ეძ­ღვნა, რო­მე­ლიც თსუ ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის ინ­სტი­ტუ­ტი­სა და ამ­ერ­იკ­ის შეს­წავ­ლის სა­ქარ­თვე­ლოს ას­ოცი­აცი­ის ორ­გა­ნი­ზე­ბით გა­იმ­არ­თა.

სა­ქარ­თვე­ლო და ამ­ერ­იკ­ის შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის ორ­მხრი­ვი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის დაწყე­ბის თა­რი­ღად 1991 წლის 25 დე­კემ­ბე­რი შე­იძ­ლე­ბა მი­ვიჩ­ნი­ოთ, რო­დე­საც ამ­ერ­იკ­ის შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის მა­შინ­დელ­მა პრე­ზი­დენ­ტმა ჯორჯ ბუშ­მა (უფ­როს­მა) ყო­ფი­ლი საბ­ჭო­თა რეს­პუბ­ლი­კე­ბის, მათ შო­რის, სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბის ცნო­ბის შე­სა­ხებ გა­დაწყვე­ტი­ლე­ბა გა­მო­აცხა­და. მა­ლე ამ­ას მოჰ­ყვა დიპ­ლო­მა­ტი­ური ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის დამ­ყა­რე­ბა. აშშ-ში სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ელ­ჩომ 1993 წლის აგ­ვის­ტო­დან და­იწყო ფუნ­ქცი­ონ­ირ­ება. ამ პე­რი­ოდ­იდ­ან იწყე­ბა ორ­მხრი­ვი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის ნა­ბიჯ-ნა­ბიჯ შე­ნე­ბა.

ორ­სა­უკ­უნ­ოვ­ანი ბრძო­ლი­სა და მცდე­ლო­ბის შე­დე­გი

რა იყო მა­ნამ­დე? რა ფაქ­ტებს ინ­ახ­ავს ის­ტო­რია? პრო­ფე­სორ­მა რუ­სუ­დან და­უშ­ვილ­მა ვრცე­ლი მი­მო­ხილ­ვა შე­მოგ­ვთა­ვა­ზა: „ამ­ერ­იკა ცდი­ლობ­და არ ეღი­არ­ებ­ინა „დე ფაქ­ტო“ მთავ­რო­ბა, სა­ნამ ნა­თე­ლი არ გახ­დე­ბო­და, რომ ეს ხელს არ შე­უწყობ­და რუ­სე­თის დაშ­ლას ან სა­მო­ქა­ლა­ქო ომს. 1918-1919 წლებ­ში ან­ტან­ტამ არ აღი­არა და­მო­უკ­იდ­ებ­ელი სა­ქარ­თვე­ლო. არც ამ­ერ­იკ­ას გა­მო­უხ­ატ­ავს თა­ვი­სი პო­ზი­ცია სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბის მი­მართ. ამ­ერ­იკა ცნობ­და რუ­სე­თის მი­ერ დაპყრო­ბი­ლი პო­ლო­ნე­თის, ფი­ნე­თის და სომ­ხე­თის და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბას, სა­ქარ­თვე­ლოს კი რუ­სეთ­თან ნე­ბა­ყო­ფი­ლო­ბით შე­ერ­თე­ბულ ქვეყ­ნად თვლი­და. პრე­ზი­დენტ ვუდ­რო ვილ­სო­ნის „14 პუნ­ქტის“ (რო­მე­ლიც ამ­ერ­იკ­ის სა­გა­რეო პო­ლი­ტი­კა­სა და სა­ერ­თა­შო­რი­სო ურ­თი­ერ­თო­ბებს გან­საზღვრავ­და) მე-6 პუნ­ქტი კავ­კა­სი­ას შე­ეხ­ებ­ოდა და მას გა­ნი­ხი­ლავ­და, რო­გორც თურ­ქე­თის პრობ­ლე­მე­ბის ნა­წილს. რუ­სე­თი­სა­გან ეს გა­მო­ცალ­კე­ვე­ბა კავ­კა­სი­ის­ათ­ვის დი­დი მხარ­და­ჭე­რა იყო, რად­გან ინ­გლი­სი და საფ­რან­გე­თი მას რუ­სე­თის ნა­წი­ლად მი­იჩ­ნევ­დნენ.

1919 წლის ზაფხულ­ში ინ­გლი­სის ჯარ­მა და­ტო­ვა სა­ქარ­თვე­ლო და აზ­ერ­ბა­იჯ­ანი. ინ­გლის-საფ­რან­გეთ­მა ამ­ერ­იკ­ას სომ­ხეთ­ზე მან­და­ტის აღ­ება შეს­თა­ვა­ზა. პრე­ზი­დენ­ტის სა­გა­რეო პო­ლი­ტი­კის წი­ნა­აღ­მდეგ კონ­გრეს­სა და სე­ნატ­ში შექ­მნი­ლი „იზ­ოლ­აცი­ონ­ის­ტთა“ მძლავ­რი ოპ­ოზ­იცია სე­ნა­ტორ ჰენ­რი ქე­ბოტ ლო­ჯის მე­თა­ურ­ობ­ით თვლი­და, რომ ამ­ერ­იკ­ას კავ­კა­სი­აში მარ­ტო სომ­ხეთ­ზე უნ­და აეღო მან­და­ტი, ამ­ის­ათ­ვის კი 20.000-იანი კორ­პუ­სიც საკ­მა­რი­სი იქ­ნე­ბო­და. ოპ­ოზ­იცი­ის წი­ნა­აღ­მდეგ არ­გუ­მენ­ტე­ბის მო­სა­პო­ვებ­ლად პრე­ზი­დენ­ტმა ვილ­სონ­მა ახ­ლო აღ­მო­სავ­ლეთ­სა და კავ­კა­სი­აში ჯე­იმს ჰარ­ბორ­დის სამ­ხედ­რო მი­სია და სა­დაზ­ვერ­ვო ექ­სპე­დი­ცია – კინგ-კრე­ინ­ის კო­მი­სია გაგ­ზავ­ნა. გე­ნე­რა­ლი ჯე­იმს ჰარ­ბორ­დი თან­მხლებ პი­რებ­თან ერ­თად 1919 წლის 2 მა­ისს ეწ­ვია სა­ქარ­თვე­ლოს. ვილ­სო­ნი­სად­მი წარ­დგე­ნილ მოხ­სე­ნე­ბა­ში ჰარ­ბორ­დი წერ­და, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს მო­სახ­ლე­ობა თა­ნახ­მაა სა­მან­და­ტოდ თა­ვი­სი სა­ხელ­მწი­ფო ამ­ერ­იკ­ას გა­დას­ცეს. მი­სი 27 არ­გუ­მენ­ტი­დან 14 და­დე­ბი­თი იყო, 13 – უარ­ყო­ფი­თი. ამ­ით აირ­იდა მხცო­ვან­მა გე­ნე­რალ­მა პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა.

ქარ­თვე­ლებ­მა ად­რე­ვე შე­აფ­ას­ეს ამ­ერ­იკ­ის მნიშ­ვნე­ლო­ბა. პრე­სა ცდი­ლობ­და ქარ­თუ­ლი სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი აზ­რის ამ­ერ­იკ­ის სა­სარ­გებ­ლოდ წარ­მარ­თვას. დიპ­ლო­მა­ტე­ბი პა­რიზ­ში შეხ­ვდნენ ვილ­სო­ნის უახ­ლო­ეს მე­გო­ბარ­სა და მრჩე­ველს, პოლ­კოვ­ნიკ ჰა­უზს, სტამ­ბოლ­ში — კინ­გსა და კრე­ინს. მა­თი ცნო­ბით, ქარ­თველ პო­ლი­ტი­კოს­თა დიდ ნა­წილს მე­ურ­ვედ სწო­რედ ამ­ერ­იკა სურ­და“, — აღ­ნიშ­ნა რუ­სუ­დან და­უშ­ვილ­მა, რო­მე­ლიც კვლე­ვე­ბის მიმ­დი­ნა­რე­ობ­ის­ას სა­ინ­ტე­რე­სო ფაქ­ტებს წა­აწყდა: „1920 წლის შე­მოდ­გო­მა­ზე ამ­ერ­იკ­აში გაგ­ზავ­ნილ­მა წარ­მო­მად­გე­ნელ­მა გა­არ­კვია, რომ რუ­სე­თი­დან გა­მო­ყო­ფი­ლი სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­ის მი­მართ ამ­ერ­იკა უარ­ყო­ფი­თად იყო გან­წყო­ბი­ლი პო­ლო­ნე­თის, ფი­ნე­თი­სა და ბალ­ტი­ის სა­ხელ­მწი­ფო­თა გარ­და. მოგ­ვი­ან­ებ­ით, საპ­რე­ზი­დენ­ტო არ­ჩევ­ნებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით, ვი­თა­რე­ბა შე­იც­ვა­ლა და 1920 წლის დე­კემ­ბრის ბო­ლოს თბი­ლის­ში ჩა­მო­სულ­მა ამ­ერ­იკ­ის ახ­ალ­მა კონ­სულ­მა დუ­ლით­ლიმ გა­ზეთ „სა­ქარ­თვე­ლოს“ კო­რეს­პონ­დენ­ტთან სა­უბ­არ­ში იმ­ედი გა­მოთ­ქვა, რომ ამ­ერ­იკ­ის ახ­ალი მთავ­რო­ბის პო­ზი­ცია სა­ქარ­თვე­ლო­სათ­ვის უფ­რო მი­სა­ღე­ბი იქ­ნე­ბო­და და სა­ვაჭ­რო-ეკ­ონ­ომ­იკ­ური ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბიც დამ­ყარ­დე­ბო­და. მი­უხ­ედ­ავ­ად ამ­ისა, 1921 წლის 27 იან­ვარს, პა­რი­ზის კონ­ფე­რენ­ცი­აზე შე­ერ­თე­ბულ­მა შტა­ტებ­მა უარი თქვა სა­ქარ­თვე­ლოს, რო­გორც და­მო­უკ­იდ­ებ­ელი ქვეყ­ნის აღი­არ­ებ­აზე. გა­ერ­თი­ან­ებ­ული უზ­ენა­ესი საბ­ჭოს წევ­რმა 4 ქვე­ყა­ნამ (საფ­რან­გე­თი, ბრი­ტა­ნე­თი, იაპ­ონია, იტ­ალია) კი გა­ნაცხა­და, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უკ­იდ­ებ­ელ ქვეყ­ნად არ­სე­ბო­ბის უფ­ლე­ბა ჰქონ­და“, — გა­ნაცხა­და რუ­სუ­დან და­უშ­ვილ­მა, რო­მელ­მაც თა­ვის გა­მოს­ვლა­ში აშშ-ს პო­ზი­ცი­ას­აც გა­უს­ვა ხა­ზი, რო­მე­ლიც რუ­სე­თის მი­ერ კავ­კა­სი­ის ან­ექ­სი­ას ეხ­ებ­ოდა. ამ­ერ­იკ­ამ რუ­სე­თის მი­ერ კავ­კა­სი­ის ან­ექ­სია მხო­ლოდ დაგ­მო.

„მი­უხ­ედ­ავ­ად შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის უარ­ყო­ფი­თი პო­ზი­ცი­ისა რუ­სე­თის და­ნა­წი­ლე­ბი­სა და რუ­სე­თის­გან გა­მო­ყო­ფი­ლი ერ­ებ­ის მი­მართ, ძა­ლი­ან დი­დი მნიშ­ვნე­ლო­ბა ჰქონ­და ლტოლ­ვილ­თა დახ­მა­რე­ბას ოკ­უპ­აცი­ის პირ­ველ წელს. 1921 წლის შე­მოდ­გო­მა­ზე, სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბის მი­ერ ვა­შინ­გტონ­ში გაგ­ზავ­ნი­ლი ილია გოლ­დმა­ნის ვი­ზიტს ქარ­თველ ლტოლ­ვილ­თა მი­მართ ამ­ერ­იკ­ელ­თა დახ­მა­რე­ბა მოჰ­ყვა. ბოლ­შე­ვი­კურ რე­ჟიმს გაქ­ცე­ული მრა­ვა­ლი ქარ­თვე­ლი თავს თურ­ქეთს აფ­არ­ებ­და. სა­მო­ქა­ლა­ქო ომ­ის ალ­ში გახ­ვე­ულ სტამ­ბოლ­ში კი მათ აღ­არ და­ედ­გო­მე­ბო­დათ. სტამ­ბოლ­ში მყო­ფი 400 ქარ­თვე­ლის დახ­მა­რე­ბა „ერ­თა ლი­გის ლტოლ­ვილ­თა დამ­ხმა­რე ამ­ერ­იკ­ულ­მა კო­მი­ტეტ­მა“ ით­ავა. 1921 წლის ბო­ლოს სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ელ­ჩომ სა­მო­ქა­ლა­ქო ომ­ის ალ­ში გახ­ვე­ული სტამ­ბო­ლი­დან ევ­რო­პა­ში ლტოლ­ვილ­თა გაყ­ვა­ნა სწო­რედ მი­სი სა­შუ­ალ­ებ­ით და­იწყო, რო­მელ­მაც ევ­აკუ­აცი­ის ხარ­ჯე­ბის ნა­წი­ლი გა­იღო. ევ­რო­პის ქვეყ­ნებ­ში ლტოლ­ვილ­თა და­საქ­მე­ბა კონ­ტრაქ­ტე­ბით კი „შრო­მის სა­ერ­თა­შო­რი­სო ბი­ურ­ომ“ მო­აგ­ვა­რა. ამ­ერ­იკ­ულ კო­მი­ტეტს სა­ქარ­თვე­ლოს დე­ლე­გა­ცი­ამ 1925 წელ­საც მი­მარ­თა 1924 წლის აგ­ვის­ტოს აჯ­ან­ყე­ბის და­მარ­ცხე­ბის შემ­დეგ სტამ­ბოლ­ში დარ­ჩე­ნილ ქარ­თველ­თა გა­საყ­ვა­ნად. ამ­ჯე­რა­დაც, ამ­ერ­იკ­ული კო­მი­ტე­ტის დახ­მა­რე­ბით, სტამ­ბო­ლი­დან საფ­რან­გეთ­ში კი­დევ ერ­თი დი­დი ჯგუ­ფი გა­იყ­ვა­ნეს. 1920-იან წლებ­ში უკ­ვე ოკ­უპ­ირ­ებ­ული სა­ქარ­თვე­ლოს სა­კითხი ემ­იგ­რი­რე­ბუ­ლი მთავ­რო­ბი­სა, ქარ­თველ ემ­იგ­რან­ტთა ძა­ლის­ხმე­ვით, აქ­ტი­ურ­ად გა­ნი­ხი­ლე­ბო­და სხვა­დას­ხვა სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­ის, კონ­გრე­სე­ბი­სა და კონ­ფე­რენ­ცი­ებ­ის სხდო­მებ­ზე. მათ­ში ამ­ერ­იკ­ის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბიც მო­ნა­წი­ლე­ობ­დნენ და სა­ქარ­თვე­ლოს დახ­მა­რე­ბას უწ­ევ­დნენ. მა­თი რე­ზო­ლუ­ცი­ები სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ერ­თა­შო­რი­სო იურ­იდი­ულ სუ­ბი­ექ­ტად ტო­ვებ­დნენ, მაგ­რამ ოკ­უპ­ან­ტთა­გან თა­ვის დახ­სნა­ში ვერ შვე­ლოდ­ნენ“, — გა­ნაცხა­და რუ­სუ­დან და­უშ­ვილ­მა, რო­მელ­მაც ვრცლად ისა­უბ­რა მორ­გა­ნე­ბის ბან­კის ფი­ნან­სის­ტზე — ვა­სილ დუმ­ბა­ძე­ზე, რო­მელ­მაც დი­დი ამ­აგი დას­დო ქარ­თულ-ამ­ერ­იკ­ული ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბას. სწო­რედ მი­სი დამ­სა­ხუ­რე­ბით მოხ­და ამ­ერ­იკ­ის ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბის შეც­ვლა სა­ქარ­თვე­ლოს მი­მართ, სა­ქარ­თვე­ლოს ოკ­უპ­აცი­ის სა­კითხის წინ წა­მო­წე­ვა და ამ­ერ­იკ­ის მმარ­თვე­ლი წრე­ებ­ის ყუ­რადღე­ბის მიპყრო­ბა კავ­კა­სი­ისა და სა­ქარ­თვე­ლოს სა­კითხე­ბი­სად­მი. ამ დამ­სა­ხუ­რე­ბე­ბის­თვის სა­ქარ­თვე­ლოს ლტოლ­ვილ­მა მთავ­რო­ბამ დუმ­ბა­ძე ამ­ერ­იკ­აში თა­ვის წარ­მო­მად­გენ­ლად და­ნიშ­ნა.

„1926 წელს დუმ­ბა­ძის თა­ოს­ნო­ბით სე­ნა­ტორ ჰენ­რი ვილ­სო­ნის თავ­მჯდო­მა­რე­ობ­ით და­არ­სდა „ამ­ერ­იკ­ული სა­ზო­გა­დო­ება კავ­კა­სი­ის­ათ­ვის“, რომ­ლის მი­ზა­ნიც ამ­ერ­იკ­ის სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­თვის კავ­კა­სი­ის რეს­პუბ­ლი­კე­ბის გაც­ნო­ბა იყო. მის მი­ერ მიწ­ვე­ულ­მა გან­თქმულ იურ­ის­ტთა კო­მი­სი­ამ შე­ის­წავ­ლა და და­ად­ას­ტუ­რა სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბის უც­ილ­ობ­ელი უფ­ლე­ბა. ამ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის მცდე­ლო­ბით, ამ­ერ­იკ­ის კონ­გრეს­ში, სა­ქარ­თვე­ლოს სა­კითხის რამ­დენ­ჯერ­მე გან­ხილ­ვა მო­ეწყო. 1926 წლის 10-11 მარ­ტს ამ­ერ­იკ­ის შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის წარ­მო­მად­გე­ნელ­თა პა­ლა­ტა­სა და სე­ნატ­ში (ვირ­ჯი­ნი­ის დე­პუ­ტატ­მა სე­მუ­ელ კოპ­ლენ­დმა და სე­ნა­ტორ­მა რო­ბერტ ვალ­ტონ-მურ­მა) ერ­თდრო­ულ­ად შე­იტ­ან­ეს წი­ნა­და­დე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს დიპ­ლო­მა­ტი­ური წარ­მო­მად­გენ­ლის და­ნიშ­ვნა­ზე, ხო­ლო ვა­სილ დუმ­ბა­ძემ აშშ-ს კონ­გრე­სის სა­გა­რეო საქ­მე­თა კო­მი­ტეტ­ში სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ერ­თა­შო­რი­სო უფ­ლე­ბე­ბის და და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბის სა­კითხი და­აყ­ენა, თუმ­ცა გა­დაწყვე­ტი­ლე­ბა ვერ იქ­ნა მი­ღე­ბუ­ლი“, — აღ­ნიშ­ნა რუ­სუ­დან და­უშ­ვილ­მა, რო­მელ­მაც სა­ინ­ტე­რე­სოდ ისა­უბ­რა ვა­სილ დუმ­ბა­ძის მოღ­ვა­წე­ობ­ასა და მრა­ვალ­გზის მცდე­ლო­ბა­ზე — ამ­ერ­იკ­ის შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის მთავ­რო­ბას და­ეგ­მო რუ­სე­თის უკ­ან­ონო მოქ­მე­დე­ბა და თა­ნად­გო­მა გა­მო­ეხ­ატა ან­ექ­სი­რე­ბუ­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს­თვის.

პრო­ფე­სორ­მა მოხ­სე­ნე­ბა­ში ისა­უბ­რა აგ­რეთ­ვე საბ­ჭო­თა სა­ქარ­თვე­ლო­სა და აშშ-ს შო­რის გან­ვი­თა­რე­ბულ ურ­თი­ერ­თო­ბებ­ზე და მთე­ლი ამ ის­ტო­რი­ის, ორ­სა­უკ­უნ­ოვ­ანი ბრძო­ლი­სა და მცდე­ლო­ბის შე­დეგ­ზე — 1991 წელს ამ­ერ­იკ­ის შე­ერ­თე­ბულ­მა შტა­ტებ­მა ცნო რე­ფე­რენ­დუ­მის შე­დე­გე­ბი და სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბა აღი­არა. ხო­ლო 1992 წლის 23 აპ­რილს, სამ­ხედ­რო გა­დატ­რი­ალ­ებ­ის მი­უხ­ედ­ავ­ად, სა­ქარ­თვე­ლო­სა და ამ­ერ­იკ­ის შე­ერ­თე­ბულ შტა­ტებს შო­რის დიპ­ლო­მა­ტი­ური ურ­თი­ერ­თო­ბა დამ­ყარ­და.

სა­ინ­ტე­რე­სო ფაქ­ტე­ბი არ­გენ­ტი­ნა­ში ქარ­თუ­ლი დი­ას­პო­რის გა­ჩე­ნის ის­ტო­რი­იდ­ან

ფი­ლო­ლო­გი­ის დოქ­ტორ­მა მა­რი­ამ მარ­ჯა­ნიშ­ვილ­მა კონ­ფე­რენ­ცი­აზე სა­ინ­ტე­რე­სო ნაშ­რო­მი — „არ­გენ­ტი­ნა­ში ქარ­თუ­ლი დი­ას­პო­რის გა­ჩე­ნის ის­ტო­რი­იდ­ან“ წარ­მო­ად­გი­ნა, რო­მე­ლიც გა­სუ­ლი სა­უკ­უნ­ის 50-იან წლებ­ში სამ­ხრეთ ამ­ერ­იკ­აში ქარ­თვე­ლი ემ­იგ­რან­ტე­ბის ცხოვ­რე­ბა­სა და მოღ­ვა­წე­ობ­აზე მოგ­ვითხრობ­და.

„ყვე­ლა სა­ხელ­მწი­ფო­თა შო­რის, მთელ მსოფ­ლი­ოში, არ­გენ­ტი­ნა იყო ის პირ­ვე­ლი ქვე­ყა­ნა, რო­მელ­მაც სა­ქარ­თვე­ლოს უძ­ვე­ლე­სი სა­ხელ­მწი­ფოს აღ­დგე­ნა და­ად­ას­ტუ­რა და იურ­იდი­ულ­ად ცნო მი­სი და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბა 1919 წელს. სა­ქარ­თვე­ლოს არ და­ვიწყე­ბია და არც და­ივ­იწყებს ამ მოვ­ლე­ნას. მტრის ძა­ლა­დო­ბის შე­დე­გად ევ­რო­პი­დან გა­ხიზ­ნულ ქარ­თულ პო­ლი­ტი­კურ ემ­იგ­რა­ცი­ას პირ­ველ­მა არ­გენ­ტი­ნამ გა­უღო კა­რი და თავ­შე­სა­ფა­რი მის­ცა. იმ დრო­ის­ათ­ვის ქარ­თუ­ლი დი­ას­პო­რა სარ­გებ­ლობ­და ქვე­ყა­ნა­ში დამ­კვიდ­რე­ბუ­ლი სა­მარ­თლი­ან­ობ­ით, რო­მე­ლიც დი­დი არ­გენ­ტი­ნის შემ­ქმნელ­მა და ხელ­მძღვა­ნელ­მა, პრე­ზი­დენ­ტმა ხუ­ან პე­რონ­მა და მის­მა მე­უღ­ლემ ევა პე­რონ­მა და­აწ­ეს­ეს და გა­ნა­ხორ­ცი­ელ­ეს.

1950 წლის 29 ოქ­ტომ­ბერს ვი­ლა ბა­ლეს­ტერ­ში ჩა­ტა­რე­ბულ ქარ­თველ­თა კრე­ბა­ზე ჩა­მო­ყა­ლიბ­და „არ­გენ­ტი­ნა­ში მყოფ ქარ­თველ­თა სა­ზო­გა­დო­ება — „წმინ­და გი­ორ­გი“, რომ­ლის თავ­მჯდო­მა­რედ ვიქ­ტორ ნო­ზა­ძე აირ­ჩი­ეს, სა­პა­ტიო თავ­მჯდო­მა­რედ კი — აკ­აკი პა­პა­ვა“, — გა­ნაცხა­და მა­რი­ამ მარ­ჯა­ნიშ­ვილ­მა, რო­მელ­მაც მსმე­ნელს ვრცლად უამ­ბო სათ­ვის­ტო­მოს საქ­მი­ან­ობ­ის პირ­ველ ნა­ბი­ჯებ­ზე — ჟურ­ნალ „მა­მუ­ლის“ და­არ­სე­ბა­ზე. „ჟურ­ნა­ლი ამ­ერ­იკ­ის კონ­ტი­ნენ­ტზე პირ­ვე­ლი ქარ­თუ­ლი ბეჭ­დუ­რი ორ­გა­ნო გახ­ლდათ მშობ­ლი­ური ის­ტო­რი­ის, მწერ­ლო­ბი­სა და კულ­ტუ­რის შე­სა­ხებ. ჟურ­ნალს რე­დაქ­ტო­რობ­და ცნო­ბი­ლი მეც­ნი­ერი ვიქ­ტორ ნო­ზა­ძე. ჟურ­ნა­ლი „მა­მუ­ლი“ ან­ტი­კო­მუ­ნის­ტუ­რი ხა­სი­ათ­ის გა­მო­ცე­მა იყო. იგი ახ­ალ სიტყვას წარ­მო­ად­გენ­და ქარ­თუ­ლი ემ­იგ­რან­ტუ­ლი ჟურ­ნა­ლის­ტი­კის ის­ტო­რი­აში“, — აღ­ნიშ­ნა მა­რი­ამ მარ­ჯა­ნიშ­ვილ­მა, რო­მელ­მაც არ­გენ­ტი­ნის ქარ­თუ­ლი სათ­ვის­ტო­მოს მი­ერ ხში­რად მოწყო­ბილ კულ­ტუ­რულ ღო­ნის­ძი­ებ­ებ­ზე და ერ­ოვ­ნულ დღე­სას­წა­ულ­ებ­ზეც ისა­უბ­რა. მოხ­სე­ნე­ბა­ში აგ­რეთ­ვე გაჟღერ­და ინ­ფორ­მა­ცია ჟურ­ნალ „მა­მუ­ლის“ გარ­და არ­გენ­ტი­ნა­ში 1952 წელს ერ­თჯე­რა­დად გა­მო­ცე­მულ სა­გან­გე­ბო რვე­ულ­ზე — „სა­ხალ­ხო საქ­მე“. რო­გორც მა­რი­ამ მარ­ჯა­ნიშ­ვი­ლი აღ­ნიშ­ნავს: „მის ფურ­ცლებ­ზე გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი პუბ­ლი­კა­ცი­ები ქარ­თუ­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი ემ­იგ­რა­ცი­ის ის­ტო­რი­ის შეს­წავ­ლი­სათ­ვის უდა­ოდ სა­უკ­ეთ­ესო კვლე­ვით მა­სა­ლებს წარ­მო­ად­გენს. სა­ერ­თოდ, სამ­ხრეთ ამ­ერ­იკ­აში გა­მო­სულ­მა პე­რი­ოდ­იკ­ამ — ჟურ­ნალ „მა­მულ­მა“ და სა­გან­გე­ბო რვე­ულ­მა — „სა­ხალ­ხო საქ­მემ“ ქარ­თულ პო­ლი­ტი­კურ ემ­იგ­რან­ტთა სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ და კულ­ტუ­რულ ცხოვ­რე­ბა­ში დი­დი რო­ლი შე­ას­რუ­ლა.“

მომ­ხსე­ნე­ბელ­მა არ­გენ­ტი­ნა­ში ემ­იგ­რანტ თა­მარ პა­პა­ვას მოღ­ვა­წე­ობ­აზ­ეც ისა­უბ­რა, რო­მელ­მაც არ­გენ­ტი­ნა­ში 1951 წელს პირ­ვე­ლი ქარ­თუ­ლი წიგ­ნი გა­მოს­ცა — „დი­დი სა­ხე­ები პა­ტა­რა ჩარ­ჩო­ებ­ში“, რო­მელ­შიც შე­სუ­ლი იყო ის­ტო­რი­ული ნარ­კვე­ვე­ბი და­რე­ჯან დე­დოფ­ლის, იმ­ერ­ეთ­ის დე­დო­ფალ მა­რი­ამ­ისა და „დე­დო­ფა­ლი სო­ფი­ოს“ შე­სა­ხებ.

მა­რი­ამ მარ­ჯა­ნიშ­ვილ­მა ვრცლად ისა­უბ­რა ბუ­ენ­ოს-აირ­ეს­ში ქარ­თუ­ლი სათ­ვის­ტო­მოს სა­პა­ტიო თავ­მჯდო­მა­რის, ჟურ­ნალ „მა­მუ­ლის“ აქ­ტი­ური კო­რეს­პონ­დენ­ტის, სა­გან­გე­ბო რვე­ულ­ის „სა­ხალ­ხო საქ­მის“ რე­დაქ­ტო­რი­სა და არ­გენ­ტი­ნა­ში გა­მო­სუ­ლი წიგ­ნე­ბის ავ­ტო­რის აკ­აკი პა­პა­ვას მოღ­ვა­წე­ობ­აზე, რო­მელ­საც მჭიდ­რო კავ­ში­რი ჰქონ­და და­მო­უკ­იდ­ებ­ელი სა­ქარ­თვე­ლოს ყო­ფილ მთავ­რო­ბას­თან, რომ­ლის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი თა­ვად იყო არ­გენ­ტი­ნა­ში. „ბუ­ენ­ოს-აირ­ეს­ში იგი და­უკ­ავ­შირ­და ე.წ. „სა­ტე­ლი­ტე­ბის“ გან­მა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბელ კო­მი­ტეტს, სა­დაც გახ­და ამ კო­მი­ტე­ტის წევ­რი და მას­თან ერ­თად იბ­რძო­და ერ­თა გან­თა­ვი­სუფ­ლე­ბი­სათ­ვის. აკ­აკი პა­პა­ვა გა­დას­ცემ­და იქა­ურ რა­დიო „პორ­ტე­ნი­ათი“ და ექ­სელ­სი­ორ­ით მოხ­სე­ნე­ბებს და­ჩაგ­რულ ერ­თა და მათ შო­რის სა­ქარ­თვე­ლოს შე­სა­ხე­ბაც. აკ­აკი პა­პა­ვას ამ გა­და­ცე­მებს უს­მენ­დნენ მთელს ევ­რო­პა­სა და მსოფ­ლი­ოს ყვე­ლა კუთხე­ში. იგი ას­ევე გა­დას­ცემ­და რა­დი­ოთი მა­სა­ლებს სა­ქარ­თვე­ლოს ის­ტო­რი­აში სა­ბე­დის­წე­რო თა­რი­ღის — 25 თე­ბერ­ვლის გლო­ვის დღედ გა­მოცხა­დე­ბი­სა და 29 აგ­ვის­ტოს ქა­ქუ­ცა ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლის აჯ­ან­ყე­ბის და­მარ­ცხე­ბის შე­სა­ხე­ბაც. ბუ­ნებ­რი­ვია, რომ ყვე­ლა ეს გა­და­ცე­მა პო­ლი­ტი­კუ­რი მიზ­ნე­ბი­სა­კენ იყო მი­მარ­თუ­ლი, რა­თა მსოფ­ლი­ოს სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ობ­ის­ათ­ვის კი­დევ ერ­თხელ შე­ეხ­სე­ნე­ბია სა­ქარ­თვე­ლოს­თვის თავ­სდამ­ტყდა­რი უბ­ედ­ურ­ება“, — ამ­ბობს ავ­ტო­რი, რო­მე­ლიც თა­მა­მად აცხა­დებს, რომ არ­გენ­ტი­ნა­ში მცხოვ­რებ­მა და მოღ­ვა­წე ემ­იგ­რან­ტებ­მა სიტყვით და კალ­მით დი­დი რო­ლი შე­ას­რუ­ლეს სა­ქარ­თვე­ლოს პო­ლი­ტი­კუ­რი ცხოვ­რე­ბი­სა და ინ­ტენ­სი­ური შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი მოღ­ვა­წე­ობ­ის საქ­მე­ში.

კონ­ფე­რენ­ცი­ის ძი­რი­თა­დი აქ­ცენ­ტე­ბი

კონ­ფე­რენ­ცი­ას თსუ-ის რექ­ტო­რი გი­ორ­გი შარ­ვა­ში­ძე, ამ­ერ­იკ­ის შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის სა­ელ­ჩოს პრეს ატ­აშე ჯონ ფე­რი, პრო­ფე­სო­რე­ბი და სტუ­დენ­ტე­ბი ეს­წრე­ბოდ­ნენ სა­ქარ­თვე­ლოს სხვა­დას­ხვა რე­გი­ონ­იდ­ან. კონ­ფე­რენ­ცი­აზე სხვა­დას­ხვა დარ­გობ­რივ სექ­ცი­აში 150-მდე მომ­ხსე­ნე­ბე­ლი მო­ნა­წი­ლე­ობ­და.

„წლე­ბის გან­მვა­ლო­ბა­ში აშშ-მა, სხვა სა­ხის მხარ­და­ჭე­რას­თან ერ­თად, სა­ქარ­თვე­ლოს და­სახ­მა­რებ­ლად თით­ქმის 6 მი­ლი­არ­დი დო­ლა­რი გა­მოჰ­ყო. სხვა­თა­შო­რის ეს ბევ­რმა არ იც­ის. ჩვენს ევ­რო­პატ­ლან­ტი­კურ სივ­რცე­ში სწო­რედ ამ­ერ­იკაა რწმე­ნი­სა და ოჯ­ახ­ური ფა­სე­ულ­ობ­ებ­ის ერთ-ერ­თი მთა­ვა­რი მა­ტა­რე­ბე­ლი. ჯერ მარ­ტო რე­იგ­ანი რო­გორ ად­იდ­ებ­და ამ­ას. მას სწამ­და, რომ ამ ას­პექ­ტში „ოჯ­ახი იყო ის მთა­ვა­რი მხარ­დამ­ჭე­რი სის­ტე­მა’’, რო­მე­ლიც სა­უკ­უნე­ებ­ის მან­ძილ­ზე ეხ­მა­რე­ბო­და ამ­ერ­იკ­ელ­ებს გა­ჭირ­ვე­ბი­სა და მრა­ვა­ლი სხვა პრობ­ლე­მე­ბის დაძ­ლე­ვა­ში. ამ­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბით, ჩვენ რომ მა­მის ან ბე­ბია-ბა­ბუ­ებ­ის დღე შე­მო­ვი­ღოთ, ძა­ლი­ან კარ­გი იქ­ნე­ბა“, -გა­ნაცხა­და თსუ ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის ინ­სტი­ტუ­ტის ხელ­მძღვა­ნელ­მა, ჰუ­მა­ნი­ტა­რულ მეც­ნი­ერ­ებ­ათა ფა­კულ­ტე­ტის პრო­ფე­სორ­მა ვა­სილ კა­ჭა­რა­ვამ კონ­ფე­რენ­ცი­აზე, რო­მელ­მაც ვრცლად ისა­უბ­რა თსუ ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის ინ­სტი­ტუ­ტი­სა და ამ­ერ­იკ­ის შეს­წავ­ლის სა­ქარ­თვე­ლოს ას­ოცი­აცი­ის როლ­ზე ჩვე­ნი ქვეყ­ნის გან­ვი­თა­რე­ბა­სა და წინ­სვლა­ში.

თსუ რექ­ტორ­მა სიტყვით გა­მოს­ვლი­სას ისა­უბ­რა სა­ქარ­თვე­ლო­სა და ამ­ერ­იკ­ას შო­რის მრა­ვალ­წლი­ან ურ­თი­ერ­თო­ბა­ზე და ყუ­რადღე­ბა გა­ამ­ახ­ვი­ლა ამ­ერ­იკ­ის უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტებ­თან თსუ-ის პარ­ტნი­ორ­ობ­აზე: „თსუ-ს უკ­ვე მრა­ვა­ლი წლის ურ­თი­ერ­თო­ბა აკ­ავ­ში­რებს ამ­ერ­იკ­ას­თან და მის უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტებ­თან. სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბის აღ­დგე­ნას­თან ერ­თად ჩა­მო­ყა­ლიბ­და თსუ-ში ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის ცენ­ტრი. ბევ­რი წარ­მა­ტე­ბუ­ლი სპე­ცი­ალ­ის­ტი აღ­იზ­არ­და ამ ცენ­ტრში, რო­მე­ლიც დღეს წარ­მა­ტე­ბით აგ­რძე­ლებს საქ­მი­ან­ობ­ას. ცენ­ტრში მზად­დე­ბა და იბ­ეჭ­დე­ბა ბევ­რი სა­ინ­ტე­რე­სო ლი­ტე­რა­ტუ­რა რო­გორც ინ­გლი­სურ, ას­ევე ქარ­თულ ენ­აზე. პოს­ტსაბ­ჭო­თა სივ­რცე­ში ჩვენ ვი­ყა­ვით პირ­ვე­ლე­ბი, რომ­ლებ­მაც და­ვიწყეთ ამ სა­კითხე­ბის ღრმად შეს­წავ­ლა და ეს უკ­ვე არ­ის ტრა­დი­ცია, რო­მე­ლიც უნ­და გაგ­რძელ­დეს და გაძ­ლი­ერ­დეს. ას­ევე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია იმ კონ­ტაქ­ტე­ბის გაღ­რმა­ვე­ბა, რო­მე­ლიც ამ­ერ­იკ­ის პარ­ტნი­ორ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტებ­თან და სა­მეც­ნი­ერო ცენ­ტრებ­თან გვაქ­ვს“, — გა­ნაცხა­და თსუ-ის რექ­ტორ­მა გი­ორ­გი შარ­ვა­ში­ძემ.

ამ­ერ­იკ­ის შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის სა­ელ­ჩოს პრეს ატ­აშ­ემ ჯონ ფე­რიმ აღ­ნიშ­ნა, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­სა და აშშ-ს შო­რის დიპ­ლო­მა­ტი­ური ურ­თი­ერ­თო­ბის 30 წლის მან­ძილ­ზე აშშ-ს უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტებ­ში 6000-მდე სა­ქარ­თვე­ლოს მო­ქა­ლა­ქემ მი­იღო გა­ნათ­ლე­ბა. „ჩემ­თვის დი­დი პა­ტი­ვია თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში ყოფ­ნა, სა­სი­ამ­ოვ­ნოა სტუ­დენ­ტებ­თან კო­მუ­ნი­კა­ცია, რომ­ლე­ბიც თა­ვის სწავ­ლა­სა და კა­რი­ერ­ას უძ­ღვნი­ან სხვა­დას­ხვა კულ­ტუ­რე­ბის შეს­წავ­ლას და ამ­ით აახ­ლო­ებ­ენ ამ­ერ­იკ­ასა და სა­ქარ­თვე­ლოს. ნი­შან­დობ­ლი­ვია, რომ ჩვე­ნი სას­წავ­ლო ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი ორ­მხრი­ვია: ქარ­თვე­ლი სტუ­დენ­ტე­ბი ჩა­მო­დი­ან ამ­ერ­იკ­აში სას­წავ­ლებ­ლად და ასე­ულ­ობ­ით ამ­ერ­იკ­ელი სტუ­დენ­ტი ჩა­მო­დის სა­ქარ­თვე­ლო­ში ცოდ­ნის მი­სა­ღე­ბად“, — გა­ნაცხა­და ჯონ ფე­რიმ.

კონ­ფე­რენ­ცი­აში მო­ნა­წი­ლე­ობა მი­იღო და მსმე­ნე­ლის წი­ნა­შე სა­ინ­ტე­რე­სო მოხ­სე­ნე­ბით წარ­სდგა სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტის სა­გა­რეო ურ­თი­ერ­თო­ბა­თა კო­მი­ტე­ტის აპ­არ­ატ­ის უფ­რო­სი და ან­ალ­იტ­იკ­ური ცენ­ტრის „ჯე­ოქე­ის­ის“ მკვლე­ვა­რი ნი­კო­ლოზ ხა­ტი­აშ­ვი­ლი. მან თა­ვის გა­მოს­ვლა­ში ისა­უბ­რა სა­ქარ­თვე­ლო-აშშ-ის ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის ის­ტო­რი­ულ კონ­ტექ­სტზე, მიღ­წე­ულ შე­დე­გებ­ზე და სა­მო­მავ­ლო ნა­ბი­ჯებ­ზე, რო­მე­ლიც ორი ქვეყ­ნის კავ­შირს კი­დევ უფ­რო გა­ნამ­ტკი­ცებს და გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ყუ­რადღე­ბა გა­ამ­ახ­ვი­ლა თავ­დაც­ვი­სა და უს­აფ­რთხო­ებ­ის მი­მარ­თუ­ლე­ბით თა­ნამ­შრომ­ლო­ბა­ზე, ას­ევე, რო­გორც აშშ-ის წვლილ­ზე სა­ქარ­თვე­ლოს შეიარაღებული ძა­ლე­ბი­სა და უს­აფ­რთხო­ებ­ის სექ­ტო­რის გაძ­ლი­ერ­ებ­ის პრო­ცეს­ში.

„სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბის აღ­დგე­ნის პირ­ვე­ლი­ვე დღე­ებ­იდ­ან, ამ­ერ­იკ­ის შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბი ერთ-ერთ უმ­თავ­რეს როლს თა­მა­შობს ქვეყ­ნის გან­ვი­თა­რე­ბის პრო­ცეს­ში. ის, რომ სა­ქარ­თვე­ლო რე­გი­ონ­ში ერთ-ერ­თი წარ­მა­ტე­ბუ­ლი ქვე­ყა­ნაა არა­ერ­თი მი­მარ­თუ­ლე­ბით, ხო­ლო ჩვე­ნი სამ­ხედ­რო ძა­ლე­ბი სრუ­ლად თავ­სე­ბა­დია ნა­ტო-ს სტან­დარ­ტებ­თან, დიდ­წი­ლად ჩვე­ნი ამ­ერ­იკ­ელი მე­გობ­რე­ბის დამ­სა­ხუ­რე­ბაა. ბო­ლო ოც­და­ათი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ჩვე­ნი მე­გობ­რო­ბა და სტრა­ტე­გი­ული პარ­ტნი­ორ­ობა ძლი­ერი და ურ­ყე­ვი იყო. წელს ჩვენ აღ­ვნიშ­ნავთ აშშ-სა­ქარ­თვე­ლოს დიპ­ლო­მა­ტი­ური ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის 30 წლის­თავს და შე­მიძ­ლია თა­მა­მად აღ­ვნიშ­ნო, რომ ჩვე­ნი სტრა­ტე­გი­ული კავ­ში­რე­ბი ას­ეთი ძლი­ერი ჯერ არ­ას­დროს ყო­ფი­ლა. მი­უხ­ედ­ავ­ად წარ­მა­ტე­ბუ­ლი თა­ნამ­შრომ­ლო­ბი­სა, არ­სე­ბობს ბევ­რი შე­საძ­ლებ­ლო­ბა, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი თავ­დაც­ვი­სა და უს­აფ­რთხო­ებ­ის მი­მარ­თუ­ლე­ბით, სა­დაც შეგ­ვიძ­ლია ჩვე­ნი კავ­ში­რე­ბი კი­დევ უფ­რო გა­ვაძ­ლი­ერ­ოთ“, — აღ­ნიშ­ნა ნი­კო­ლოზ ხა­ტი­აშ­ვილ­მა თა­ვის გა­მოს­ვლა­ში. მან ას­ევე ყუ­რადღე­ბა გა­ამ­ახ­ვი­ლა აშშ-ს როლ­ზე რუ­სუ­ლი აგ­რე­სი­ისა და სა­ქარ­თვე­ლოს ტე­რი­ტო­რი­ული ოკ­უპ­აცი­ის ფონ­ზე, რო­გორც სა­ქარ­თვე­ლოს მთა­ვარ მო­კავ­ში­რე­ზე: „აშშ სა­ქარ­თვე­ლოს­თვის წარ­მო­ად­გენს მთა­ვარ მო­კავ­ში­რეს, გან­სა­კუთ­რე­ბით ის­ეთი გა­მოწ­ვე­ვე­ბის ფონ­ზე, რო­გო­რიც არ­ის რუ­სუ­ლი აგ­რე­სია და რუ­სე­თის მი­ერ სა­ქარ­თვე­ლოს ტე­რი­ტო­რი­ებ­ის ოკ­უპ­აცია.

„ბო­ლო 1 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში მიმ­დი­ნა­რე მოვ­ლე­ნებ­მა, მათ შო­რის, აშშ-ს ჯა­რე­ბის გაყ­ვა­ნამ და ავ­ღა­ნე­თი­დან და უკ­რა­ინ­აში მიმ­დი­ნა­რე ომ­მა რა­დი­კა­ლუ­რად შეც­ვა­ლა მსოფ­ლიო გე­ოპ­ოლ­იტ­იკ­ური გა­რე­მო. ახ­ალი რე­ალ­ობა მო­ითხოვს სა­ერ­თა­შო­რი­სო სის­ტე­მის გა­და­ხედ­ვას და ის­ეთი ნა­ბი­ჯე­ბის გა­დად­გმას, რო­მე­ლიც უს­აფ­რთხოს გახ­დის ევ­რო­ატ­ლან­ტი­კურ სივ­რცეს.“ — გა­ნაცხა­და ნი­კა ხა­ტი­აშ­ვილ­მა, რო­მელ­მაც ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით სა­ქარ­თვე­ლოს მნიშ­ვნე­ლო­ბა­ზეც ისა­უბ­რა და აქ­ცენ­ტი ორი ქვეყ­ნის ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის ახ­ალ სა­ფე­ხურ­ზე გა­დას­ვლის აუც­ილ­ებ­ლო­ბა­ზეც გა­აკ­ეთა.

* * *

კონ­ფე­რენ­ცი­აზე წარ­მოდ­გე­ნი­ლი იყო აშშ-ს სვიტ ბრაიარ კო­ლე­ჯის ას­ოც­ირ­ებ­ული პრო­ფე­სო­რის კეტ­რინ ჩა­ვი­ნის სა­ინ­ტე­რე­სო მოხ­სე­ნე­ბა: „უფ­ლე­ბე­ბი, თა­ვი­სუფ­ლე­ბე­ბი და სა­სა­მარ­თლო­ები დე­მოკ­რა­ტი­ზი­რე­ბულ რეს­პუბ­ლი­კა­ში: „ამ­ერ­იკ­ული სო­ცი­ალ­ური და კულ­ტუ­რუ­ლი ის­ტო­რი­ის გა­გე­ბა“, რო­მელ­მაც მსმე­ნე­ლის დი­დი მო­წო­ნე­ბა და­იმ­სა­ხუ­რა.

ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის ემ­ერ­იტ­უს პრო­ფე­სო­რის (რატ­გერ­სის უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი) მა­იკლ აარ­ონ როკ­ლენ­დის მოხ­სე­ნე­ბა — „ორი წიგ­ნის ერ­თდრო­ულ­ად წე­რა: რა­ტომ შე­მიძ­ლია მე და შე­საძ­ლოა თქვენც“ გა­ნათ­ლე­ბის, სო­ცი­ალ­ური სა­კითხე­ბის, სა­ჯა­რო პო­ლი­ტი­კი­სა და მეც­ნი­ერ­ებ­ის სექ­ცი­ის ფარ­გლებ­ში მო­ის­მი­ნეს მოწ­ვე­ულ­მა სტუმ­რებ­მა და პრო­ფე­სორ-მას­წავ­ლებ­ლებ­მა. კონ­ფე­რენ­ცი­ის ფარ­გლებ­ში სა­ინ­ტე­რე­სო მოხ­სე­ნე­ბით — „აშშ-ის დიპ­ლო­მა­ტია და ჰუ­მა­ნი­ტა­რუ­ლი დახ­მა­რე­ბა წი­ნა­რე-საბ­ჭო­თა სა­ქარ­თვე­ლო­ში“ წარ­სდგა აშშ-ის სა­ელ­ჩოს კულ­ტუ­რუ­ლი პროგ­რა­მე­ბის კო­ორ­დი­ნა­ტო­რი რაიან შერ­მა­ნი.

კონ­ფე­რენ­ცი­აზე ას­ევე წარ­მოდ­გე­ნი­ლი იყო სხვა არ­ან­აკ­ლებ სა­ინ­ტე­რე­სო და მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი მოხ­სე­ნე­ბე­ბი სხვა­დას­ხვა თე­მა­ტი­კა­ზე, რომ­ლებ­მაც მსმე­ნე­ლის ინ­ტე­რე­სი და დი­დი მო­წო­ნე­ბა და­იმ­სა­ხუ­რეს. ეს­ენია: „სა­ქარ­თვე­ლო-აშშ-ს ურ­თი­ერ­თო­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­ში ში­და პო­ლი­ტი­კუ­რი კრი­ზი­სის ფონ­ზე 2018-2020 წლებ­ში“ (ავ­ტო­რი: ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის დოქ­ტო­რან­ტი მა­რი­ნე ჩან­გი­ანი); „ამ­ერ­იკ­ის დღე­ვან­დე­ლი არ­ქი­ტექ­ტუ­რის მო­დერ­ნუ­ლო­ბის სა­კითხზე“ (ავ­ტო­რი: ნი­კა შა­ვიშ­ვი­ლი — სა­ქარ­თვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი); „ღირ­სე­ბა და თვი­თი­დენ­ტო­ბა, რო­გორც პროგ­რე­სუ­ლი გა­ნათ­ლე­ბის სა­ბა­ზი­სო ცნე­ბე­ბი“; „ჰო­ლი­ვუ­დი, რო­გორც კულ­ტუ­რის ფე­ნო­მე­ნი“ (ავ­ტო­რი: თსუ-ის პრო­ფე­სო­რი ვა­ლე­რი­ან რა­მიშ­ვი­ლი); „სა­ხალ­ხო დიპ­ლო­მა­ტია, ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობა და აშშ-სა­ქარ­თვე­ლოს ურ­თი­ერ­თო­ბის (რე)ფორ­მი­რე­ბა“ (ავ­ტო­რი: ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის დოქ­ტო­რი მა­რი­ამ ხა­ტი­აშ­ვი­ლი); „ფე­დე­რა­ლუ­რი მთავ­რო­ბის პო­ლი­ტი­კა ინ­დი­ელ­თა მი­მართ 1880-1930-იან წლებ­ში“ (ავ­ტო­რი: ის­ტო­რი­ის დოქ­ტო­რი მი­ხე­ილ ბარ­ნო­ვი) და კი­დევ მრა­ვა­ლი სხვა.

აქ­ვე გვინ­და ავ­ღნიშ­ნოთ თსუ-ის ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის ინ­სტი­ტუ­ტის ას­ის­ტენტ-პრო­ფე­სო­რის მი­შა ბარ­ნო­ვის უდ­იდ­ესი ღვაწ­ლი კონ­ფე­რენ­ცი­ის ორ­გა­ნი­ზე­ბა­ში. ფაქ­ტობ­რი­ვად მან უზ­რუნ­ველ­ყო ას­ეთი მას­შტა­ბუ­რი ხა­სი­ათ­ის კონ­ფე­რენ­ცი­ის მომ­ზა­დე­ბა. მას აქ­ტი­ურ­ად ეხ­მა­რე­ბო­და თსუ-ის დოქ­ტო­რან­ტე­ბის დი­დი ჯგუ­ფი.

* * *

კონ­ფე­რენ­ცი­ის ფარ­გლებ­ში გა­იმ­არ­თა მრგვა­ლი მა­გი­და — ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის პროგ­რა­მე­ბის რო­ლი ქარ­თულ-ამ­ერ­იკ­ული ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში, რომ­ლის ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რი იყო თსუ-ის ას­ოც­ირ­ებ­ული პრო­ფე­სო­რი ელ­ენე მეძ­მა­რი­აშ­ვი­ლი. შეხ­ვედ­რა­ზე ბევ­რი იმ­სჯე­ლეს და იკ­ამ­ათ­ეს — თუ რა როლს თა­მა­შობს თსუ-ის ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის ინ­სტი­ტუ­ტი ქარ­თულ-ამ­ერ­იკ­ულ ურ­თი­ერ­თო­ბებ­ში. შეხ­ვედ­რა­ზე კონ­კრე­ტუ­ლი გეგ­მე­ბიც გაჟღერ­და, რო­მე­ლიც წარ­მა­ტე­ბის მომ­ტა­ნი იქ­ნე­ბა სა­მო­მავ­ლოდ.

კონ­ფე­რენ­ცი­აზე თსუ-ის ას­ოც­ირ­ებ­ულ­მა პრო­ფე­სორ­მა ელ­ენე მეძ­მა­რი­აშ­ვილ­მა ვრცლად ისა­უბ­რა თსუ-ის ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის ინ­სტი­ტუ­ტის საქ­მი­ან­ობ­ასა და როლ­ზე. ას­ევე სას­წავ­ლო პროგ­რა­მის — „ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობა“ — მიზ­ნებ­სა და ამ­ოც­ან­ებ­ზე.

თსუ ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის ინ­სტი­ტუ­ტი და ამ­ერ­იკ­ის შეს­წავ­ლის სა­ქარ­თვე­ლოს ას­ოცი­აცია კონ­ფე­რენ­ცი­აზე წარ­მოდ­გე­ნილ გა­მორ­ჩე­ულ მოხ­სე­ნე­ბებს პე­რი­ოდ­ულ გა­მო­ცე­მა­ში — „ამ­ერ­იკ­ის შეს­წავ­ლის სა­კითხე­ბი“ და­ბეჭ­დავს.

აქ­ვე უნ­და აღ­ინ­იშ­ნოს, რომ ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის ინ­სტი­ტუ­ტი პრო­ფე­სორ ვა­სილ კა­ჭა­რა­ვას ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით უდ­იდ­ეს საქ­მეს აკ­ეთ­ებს ამ­ერ­იკ­ის­მცოდ­ნე­ობ­ის კონ­ფე­რენ­ცი­ებ­ის ჩა­ტა­რე­ბით, ხელს უწყობს ქარ­თულ-ამ­ერ­იკ­ული ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის გაღ­მა­ვე­ბა­სა და გამ­ყა­რე­ბას. ვა­სილ კა­ჭა­რა­ვამ დი­დი სი­ნა­ნუ­ლით გა­იხ­სე­ნა ახ­ლა­ხანს გარ­დაც­ვლი­ლი მსოფ­ლიო რან­გის მეც­ნი­ერი, ფი­ლო­ლო­გი­ის მეც­ნი­ერ­ებ­ათა დოქ­ტო­რი, პრო­ფე­სო­რი თე­მურ კო­ბა­ხი­ძე, რომ­ლის უდ­რო­ოდ წას­ვლა დი­დი და­ნაკ­ლი­სია სა­ქარ­თვე­ლო­სა და მეც­ნი­ერ­ებ­ის­თვის